تعویض لاستیک جلو و عقب | مراحل و زمان مناسب
تعویض لاستیک خودرو یکی از مهارت‌های ضروری برای رانندگان است که در مواقع اضطراری مانند پنچری به کار می‌آید. بهتر است پیش از مواجهه با شرایط اضطراری تجهیزات لازم را در صندوق ماشین گذاشته باشید. در ادامه زمان مناسب و مراحل تعویض لاستیک را به صورت گام‌به‌گام، همراه با نکات ایمنی و کاربردی توضیح می‌دهیم.
مراحل تعویض لاستیک
۱. آماده‌سازی اولیه
توقف ایمن:
خودرو را در جایی صاف و هموار (ترجیحاً خارج از مسیر ترافیک) متوقف کنید.
چراغ‌های خطر (هشداردهنده) را روشن کنید تا سایر رانندگان متوجه وضعیت شما شوند.
ترمز دستی را بکشید و اگر خودرو دندهmanual است، آن را در دنده یک یا معکوس قرار دهید.
مهار چرخ‌ها:
برای جلوگیری از حرکت خودرو، یک سنگ بزرگ، آجر، یا گوه پشت چرخ‌های مخالف (مثلاً اگر چرخ جلوی راست پنچر است، چرخ عقب چپ را مهار کنید).
ابزار مورد نیاز:
- جک خودرو (معمولاً در صندوق عقب قرار دارد).
- آچار چرخ (گاهی به شکل حرف L یا به صورت آچار بکس).
- لاستیک زاپاس (حتماً از سالم بودن و باد کافی آن مطمئن شوید).
- چراغ قوه (در صورت تعویض لاستیک در شب یا نور کم).
۲. باز کردن پیچ‌های چرخ
آچار را روی پیچ‌ها قرار دهید و با حرکت خلاف عقربه‌های ساعت (چپ به راست) آن‌ها را شل کنید.
نکته کلیدی: اگر پیچ‌ها محکم هستند، می‌توانید با فشار پا روی آچار (به آرامی) آن‌ها را باز کنید.
الگوی ستاره‌ای: برای جلوگیری از کج شدن لاستیک، پیچ‌ها را به صورت ضربدری شل کنید (مثلاً ابتدا پیچ بالا سمت راست، سپس پایین سمت چپ، و به همین ترتیب).
پیچ‌ها را کاملاً باز نکنید! فقط تا حدی شل شوند که بعد از بلند کردن خودرو به راحتی جدا شوند.
۳. استفاده از جک برای بلند کردن خودرو
محل قرارگیری جک:
زیر نقاط مخصوص جک زدن که معمولاً در راهنماهای خودرو مشخص شده (اغلب نزدیک به چرخ‌ها، زیر بدنه یا روی اکسل).
هرگز جک را زیر بخش‌های ضعیف مانند سپر یا اگزوز قرار ندهید!
بلند کردن خودرو:
جک را به آرامی بچرخانید تا لاستیک حدود ۵ سانتیمتر از زمین فاصله بگیرد (لاستیک باید کاملاً آزاد باشد).
در حین جک زدن، از وارد کردن فشار اضافی به خودرو خودداری کنید.
۴. تعویض لاستیک
برداشتن لاستیک پنچر:
پیچ‌های شل شده را کاملاً باز کنید و لاستیک را با دو دست از جای خود بردارید (ممکن است سنگین باشد، مراقب باشید!).
نصب لاستیک زاپاس:
زاپاس را روی محور چرخ قرار دهید و پیچ‌ها را به صورت دستی و موقت ببندید (هنوز سفت نکنید!).
مطمئن شوید لاستیک کاملاً روی محور نشسته است.
۵. پایین آوردن خودرو و سفت کردن پیچ‌ها
پایین آوردن جک:
خودرو را به آرامی پایین بیاورید تا لاستیک زاپاس با زمین تماس پیدا کند، اما هنوز تمام وزن خودرو روی آن نباشد.
سفت کردن نهایی پیچ‌ها:
با آچار چرخ، پیچ‌ها را به صورت ستاره‌ای و محکم ببندید (برای اطمینان از تراز بودن لاستیک).
پس از سفت کردن، خودرو را کاملاً پایین بیاورید و دوباره پیچ‌ها را چک کنید.
۶. تنظیم فشار باد و بررسی نهایی
فشار باد لاستیک زاپاس:
با استفاده از فشارسنج، باد لاستیک را مطابق با مقدار توصیه شده در دفترچه خودرو تنظیم کنید (معمولاً بین ۳۰ تا ۳۵ PSI).
بررسی عملکرد:
ابزارها و لاستیک پنچر را در صندوق عقب قرار دهید.
قبل از حرکت، ترمز را تست کنید و مطمئن شوید لاستیک جدید در جای خود محکم شده است.
نکات ایمنی و کاربردی
✅ لاستیک زاپاس موقتی است:
بیشتر زاپاس‌ها (لاستیک تیوبلس) فقط برای مسافت‌های کوتاه (حداکثر ۸۰ کیلومتر) و با سرعت کم (زیر ۸۰ کیلومتر بر ساعت) طراحی شده‌اند.
✅ تعویض لاستیک در شرایط خاص:
در جاده‌های شیبدار یا لغزنده، از سه‌پایه ایمنی علاوه بر جک استفاده کنید.
اگر خودروی شما سنگین (مثل SUV) است، از جک‌های مخصوص استفاده نمایید.
✅ تعمیر یا تعویض دائمی:
در اولین فرصت لاستیک پنچر شده را به تعمیرگاه تایر بسپارید یا در صورت آسیب جدی، آن را تعویض کنید.
✅ پیشگیری از پنچری:
فشار باد لاستیک‌ها را ماهانه چک کنید.
از آج‌های کم‌عمق (زیر ۲ میلی‌متر) استفاده نکنید.
لاستیک‌های قدیمی (بیش از ۵ سال) را حتی بدون آسیب ظاهری تعویض کنید.
زمان تعویض لاستیک خودرو
لاستیک‌ها باید زمانی تعویض شوند که عمق آج آن‌ها به کمتر از ۱.۶ میلی‌متر رسیده باشد (با استفاده از سکه یا عمق‌سنج قابل بررسی است)، ترک‌خوردگی یا برآمدگی در دیواره جانبی مشاهده شود، یا پس از ۵ تا ۶ سال استفاده (حتی اگر آج سالم باشد) زیرا لاستیک‌ها به مرور زمان خشک و شکننده می‌شوند. همچنین در صورت پنچری غیرقابل تعمیر یا آسیب‌های جدی مانند پارگی، تعویض ضروری است. بررسی ماهانه فشار باد و وضعیت ظاهری لاستیک‌ها به تشخیص به‌موقع این موارد کمک می‌کند.